Column voor GZNDenzo december 2018

Herken je innerlijke criticus, kies zelf

In mijn columns voor GZNDenzo zal ik het vaker hebben over onze innerlijke criticus. Wellicht heb je nog nooit van het begrip gehoord dus hier volgt een korte uitleg. Ik vermoed dat je wel iets zal herkennen.

Wat is je innerlijke criticus
Je innerlijke criticus waarschuwt je op verschillende manieren. Het is het stemmetje in je hoofd wat allerlei kritische dingen roept. Het zegt dat je nog niet goed genoeg bent in vergelijking met anderen, of dat je niet zo “lui” moet zijn als je hondsmoe bent. Je innerlijke criticus kan je ook het gevoel geven van schuld en schaamte dat je anders bent, te gevoelig en kwetsbaar of dat je tekort schiet als mens in wat je doet. Je innerlijke criticus stuurt je ook pijnlijke beelden in je hoofd die je laten zien dat je wordt uitgespuugd, uitgelachen, zal falen. De Amerikaanse hebben ook een mooie term voor dit paradoxale mechanisme: your inner judge.

Paradox
Het beschermende mechanisme van onze innerlijke criticus is een paradox. Aan de ene kant beschermt het je door ervoor te zorgen dat je niet uit de toon valt en makkelijker in je sociale omgeving wordt opgenomen. Aan de andere kant kan het je enorm bekritiseren en je belemmeren.

Een voorbeeld
Janet* is een sterke vrouw met een mooie carrière. Ze is scherp en intelligent en ze komt daadkrachtig over. Ongewild en buiten haar schuld komt ze in een vervelend conflict terecht op haar werk. Ze raakt er gestrest en uitgeput van en klopt bij mij aan. Op een dag moet ze in gesprek met betrokkenen om haar kant van het conflict toe te lichten. Ze zegt daarover dat ze het puur rationeel moet houden en geen enkele emoties mag tonen. Ik vraag me echter hardop af of haar boodschap zo wel gaat overkomen en impact zal hebben.

Ik ga een gesprek aan met haar want ik weet inmiddels dat ze een reus van een innerlijke criticus heeft op haar kwetsbare gevoelswereld. Eerst stel ik haar gerust dat het niet mijn bedoeling is om haar snikkend en snotterend haar verhaal te laten doen.

We staan nog even stil bij haar opvoeding en dat zij werd gestimuleerd om kwetsbaarheden te ontkennen en de kracht van denken en intellect goed te benutten. Kwetsbare gevoelens redeneert ze inmiddels in een flits van een seconde de deur uit. Daarmee bagatelliseert ze belangrijke zaken, waarmee ze soms erg onduidelijk overkomt, merk ik zelf.

We bekijken samen of de koele zakelijke benadering impact zal hebben en haar doel zal dienen. Janet wil immers begrepen worden, oplossingen vinden en vooral blijven werken omdat ze zo van haar werk houdt en haar werkgever waardeert.

Vervolgens onderzoeken we wat ze allemaal voelt en gevoeld heeft gedurende dit slepende conflict. Met hulpmiddelen hebben we snel een hele waslijst van gevoelens genoteerd. Dat zet sowieso aan het denken. We leggen vervolgens de loep op waar Janet dan behoefte aan heeft. Want als je weet wat je voelt, weet je doorgaans ook waar je behoefte aan hebt.

Ze ziet dat het niet goed is om te doen alsof ze niet geraakt is. Maar ja…dit is wel heel kwetsbaar laat haar innerlijke criticus haar voelen en weten. Ze wil toch immers krachtig zijn? Dus wat nu?

We kiezen vervolgens wat ze wel en wat niet wil benoemen. Je hoeft immers niet volledige openheid te geven over je kwetsbare gevoelens. Het is goed om zorgvuldig te kiezen wat je benoemt om duidelijk en krachtig kwetsbaar te durven zijn. Ze realiseert zich nu dat het benoemen van gevoelens niet perse hoeft te betekenen dat ze als een dweil snikkend over de tafel hangt tijdens het gesprek. Dat was haar grootste angst. Ze begrijpt dat haar innerlijke criticus lang heeft geroepen dat gevoelens gevaarlijk zijn omdat er geen bedding was thuis. Het leven was hard en je moest doorzetten. Niet piepen maar doorgaan.

Janet neemt een dapper besluit. Ze wil haar boodschap met kracht en impact brengen. Ze heeft haar verhaal zorgvuldig voorbereid. In plaats van een zakelijk en kil betoog laat ze ruimte voor het tonen van haar gevoelens en weet ze daarmee haar toehoorders te bereiken. Deze authentieke benadering heeft de impact waar ze op hoopte. Ze is enorm blij met het resultaat.

Het gaat er dus niet om je je gevoel er helemaal en ongecensureerd moet uitgooien. Een keuze maken om bepaalde gevoelens zorgvuldig te verwoorden helpt je om je boodschap met impact over te brengen.

Luister jij naar je innerlijke criticus? Neem hem niet al te serieus. Herken hem en zijn geconditioneerde overtuigingen. Vervolgens; make up your own mind!

“Om ons te bevrijden moeten eerst begrijpen wat ons gevangen houdt.” Hajo Banzhaf

*Om privacy te waarborgen is de naam van mijn coachee veranderd.